Υγεία - Συμπεριφορά και τρόπος ζωής

Εισαγωγή

Η υγεία είναι ο παράγοντας που μετράει τη φυσική, ψυχολογική ή ακόμα και την πνευματική κατάσταση ενός οργανισμού. Δεν είναι μόνο η απουσία της ασθένειας ή της αναπηρίας, αλλά αφορά την κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας [1]. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία ενός πληθυσμού.Σε αυτό το λήμμα, εστιάζουμε στις συμπεριφορές και στις συνθήκες ζωής (διατροφή, κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα) του πληθυσμού της Ελλάδας και πως διαφοροποιούνται σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης.

Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας καθώς αυξάνει τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών όπως τις καρδιαγγειακές παθήσεις, το διαβήτη τύπου 2, την υπέρταση, τις στεφανιαίες παθήσεις και ορισμένες μορφές καρκίνου. Επιπλέον, για συγκεκριμένα άτομα μπορεί να συνδέεται και με ένα ευρύ φάσμα ψυχολογικών προβλημάτων. Πέρα από την υγεία του πληθυσμού, η παχυσαρκία έχει σημαντικό άμεσο και έμμεσο κόστος που επιβαρύνει σημαντικά την υγειονομική περίθαλψη και τους κοινωνικούς πόρους [2].

Πότε κάποιος θεωρείται παχύσαρκος;

Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI) χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της παχυσαρκίας και υπολογίζεται ως το πηλίκο του σωματικού βάρους, σε κιλά, δια το ύψος στο τετράγωνο.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας, ισχύουν:

1 στους 2 Έλληνες είναι υπέρβαροι

Το ποσοστό των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων αυξάνεται σταθερά τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ωστόσο, το 2022 καταγράφηκε μια μικρή υποχώρηση σε σύγκριση με το 2019. Στην Ελλάδα, το 54% του πληθυσμού ήταν υπέρβαρο, ποσοστό μειωμένο κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2019. Αντίστοιχα, το ποσοστό των παχύσαρκων μειώθηκε από 17% το 2019 σε 11% το 2022. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το 51% του πληθυσμού ήταν υπέρβαρο το 2022, παρουσιάζοντας επίσης μείωση κατά 2 μονάδες από το 2019. Τα υψηλότερα ποσοστά υπέρβαρων καταγράφηκαν στην Τσεχία, τη Μάλτα και τη Ρουμανία (62%), ενώ τα χαμηλότερα στην Ιταλία (45%) και τη Γαλλία (40%).

Στην Ελλάδα, το 63% του ανδρικού πληθυσμού είναι υπέρβαρο (~3 εκ άνδρες), το ποσοστό στις γυναίκες είναι μικρότερο και ίσο με 49%. Όσον αφορά το ποσοστό των παχύσαρκων, δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα δύο φύλλα.

2 στους 10 άνω των 45 ετών είναι παχύσαρκοι

Το 2022, τα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων στην Ελλάδα παρουσίασαν σαφή αύξηση ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα.

Το 20,5% του πληθυσμού ηλικίας 16–24 ετών χαρακτηρίζεται ως υπέρβαρο, ενώ στις ηλικίες 65–74 το ποσοστό φτάνει το 72,2%. Στις ενδιάμεσες ηλικίες, τα ποσοστά αυξάνονται σταδιακά: 34,9% για την ομάδα 25–34 ετών, 49,7% για την ομάδα 35–49 και 65,2% για την ομάδα 50–64 ετών.
Ανάλογη είναι η τάση και για την παχυσαρκία. Στην ηλικιακή ομάδα 16–24 ετών, το ποσοστό των παχύσαρκων είναι 3%, ενώ στις ηλικίες 65–74 το ποσοστό ανέρχεται σε 18,2%. Στις ενδιάμεσες ομάδες καταγράφονται τα εξής ποσοστά: 6% για 25–34 ετών, 9,2% για 35–49 και 15,6% για 50–64 ετών.

Στο 14% η παιδική παχυσαρκία

Η παιδική παχυσαρκία μετράται επίσης με βάση το Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα παιδί θεωρείται υπέρβαρο όταν η τυπική απόκλιση του βάρους προς το ύψος του, είναι υψηλότερο κατά 2 μονάδες από τη διάμεση τιμή που αντιστοιχεί στην ηλικιακή του ομάδα.

Το 2020, η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα ήταν 14%, αυξημένη κατά 3,2 μονάδες σε σχέση με το 2000 και υψηλότερη κατά 5,6 μονάδες από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σύμφωνα με έρευνα της διαΝΕΟσις, το 70% των παχύσαρκων παιδιών παραμένουν παχύσαρκα και ως ενήλικες ενώ έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν παθολογικές καταστάσεις που κατά κανόνα εμφανίζονται στην ενήλικη ζωή (σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση κτλ.) [4]

1 στους 4 Έλληνες καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα

Οι επιπτώσεις του αλκοόλ στην υγεία προσδιορίζονται τόσο από την ποσότητα όσο και από τη συχνότητα της κατανάλωσης του. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σωματική, κοινωνική και ψυχική συμπεριφορά ενός ατόμου [5].

Στην Ελλάδα, το 6% του συνολικού πληθυσμού καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά την ημέρα ενώ το 25,2% τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Υπάρχει ένα ποσοστό της τάξεως του 18% που δεν καταναλώνει ποτέ ή δεν έχει καταναλώσει αλκοόλ τουλάχιστον για ένα χρόνο.Στην Ευρώπη η υψηλότερη ημερήσια κατανάλωση παρατηρείται στην Πορτογαλία (20,7 %) και στην Ισπανία (13%) και η χαμηλότερη στη Λιθουανία (0,8%) και στη Λετονία (1,2%) .

Οι άνδρες πίνουν περισσότερο

Το 35,5% των ανδρών στην Ελλάδα καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, ενώ το ίδιο ποσοστό στις γυναίκες είναι μόλις 15,6%. Η διαφορά αυτή εντοπίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με τους άνδρες, ανεξαρτήτως ηλικίας, να καταναλώνουν συχνότερα αλκοόλ.

Οι ηλικιακές ομάδες 18-24 έτη και 25-34 έτη καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ. Πιο συγκεκριμένα, το 33% και το 24% αντίστοιχα των ομάδων αυτών καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Η ομάδα με τη λιγότερο συχνή κατανάλωση είναι οι άνω των 69 ετών που μόλις το 14% καταναλώνει αλκοόλ σε εβδομαδιαία βάση.

1 στους 4 Έλληνες καπνίζει καθημερινά

Σε πολλά κράτη της Ε.Ε ο αριθμός των καπνιστών είτε έχει σταθεροποιηθεί είτε έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, το κάπνισμα παραμένει ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους για την υγεία στην Ευρώπη επιβαρύνοντας σημαντικά το σύστημα υγείας [6].

Η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του 2019, έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ενήλικων καθημερινών καπνιστών (24%) μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. Από αυτούς, το 11% καπνίζει τουλάχιστον 20 τσιγάρα την ημέρα, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το υψηλότερο ποσοστό εντοπίζεται στη Βουλγαρία (29%) ενώ το μικρότερο στη Σουηδία (6%).

1 στους 3 άνδρες καπνίζει τουλάχιστον ένα τσιγάρο την ημέρα

Το 30% των ανδρών καπνίζει τουλάχιστον ένα τσιγάρο την ημέρα ενώ, το ίδιο ποσοστό στις γυναίκες είναι μόλις 18% . Η διαφορά αυτή εντοπίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με τους άνδρες ανεξαρτήτως ηλικίας να καπνίζουν περισσότερο από τις γυναίκες.

Οι ηλικιακές ομάδες 35-44 έτη και 45-64 έτη καπνίζουν περισσότερο . Πιο συγκεκριμένα, το 33% και το 30% αντίστοιχα των ομάδων αυτών καπνίζει τουλάχιστον ένα τσιγάρο την ημέρα. Η ομάδα με το μικρότερο ποσοστό είναι οι άνω των 65, καθώς μόνο το 12% είναι καθημερινοί καπνιστές.

Το κάπνισμα ευθύνεται για 26 χιλ. θανάτους το χρόνο

Σύμφωνα με το Global Burden of Disease (GBD), το οποίο ερευνά τα αίτια και τους παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό των θανάτων, το κάπνισμα ευθύνεται για το 22% των συνολικών θανάτων που καταγράφηκαν στην Ελλάδα το 2019 (26 χιλ. θάνατοι). Ο ετήσιος αριθμός των θανάτων έχει αυξηθεί κατά 24% σε σχέση με το 1990 και κατά 6% σε σχέση με το 2010.Η παχυσαρκία ευθύνεται για το 12% των συνολικών θανάτων το 2019 (13 χιλ. θάνατοι), ποσοστό αυξημένο κατά 2 μονάδες σε σχέση με το 1990. Συνολικά για το διάστημα 2010-2019, 408 χιλ. θάνατοι αποδίδονται στην παχυσαρκία, στο κάπνισμα και στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Πηγές

[1] World Health Organization. (2006). Constitution of the World Health Organization – Basic Documents, Forty-fifth edition, Supplement, October 2006.[2] Overweight and obesity - BMI statistics (Eurostat : https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Overweight_and_obesity_-_BMI_statistics#Obesity_by_age_group)
[3] A. Katsori, M. Koulentianou, M. Gouverou. Obesity and body fat measurement methods. Scientific Chronicles 2015;20(2): 120-132.
[4] Η Παχυσαρκία Και Οι Συνέπειές Της (διαΝΕΟσις: https://www.dianeosis.org/2022/02/i-paxysarkia-stin-ellada-kai-oi-synpeies-tis/)[5] Alcohol consumption statistics (Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Alcohol_consumption_statistics)
[6] Tobacco consumption statistics (Eurostat: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Tobacco_consumption_statistics)
[7] Hall, J.N., Moore, S., Harper, S.B. and Lynch, J.W., 2009. Global variability in fruit and vegetable consumption. American journal of preventive medicine, 36(5), pp.402-409

Διονύσης Κουλλόλλι (27 Ιουλ 2022) - "Υγεία - Συμπεριφορά και  τρόπος ζωής" Δημοσιεύθηκε στο GreeceInFigures.com. Πηγή: 'https://greeceinfigures.com/ygeia-symperifora-kai-tropos-zois'

@article{gif-ygeia-symperifora-kai-tropos-zois, 
    author = Διονύσης Κουλλόλλι,
    title = Υγεία - Συμπεριφορά και  τρόπος ζωής,
    journal = {Greece in Figures},
    year = 2022,
    note = https://greeceinfigures.com/ygeia-symperifora-kai-tropos-zois
}