Εισαγωγή

Η υγεία είναι ο παράγοντας που μετράει την φυσική, ψυχολογική ή ακόμα και την πνευματική κατάσταση ενός οργανισμού. Δεν είναι μόνο η απουσία της ασθένειας ή της αναπηρίας, αλλα αφορά την κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας [1]. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία ενός πληθυσμού. Σε αυτό το λήμμα, εστιάζουμε στις συμπεριφορές και στις συνθήκες ζωής (διατροφή, κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα) του πληθυσμού της Ελλάδας και πως διαφοροποιούνται σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης.

Πότε κάποιος θεωρείται παχύσαρκος;

Ο Δείκτης Μάζας Σώματος ( BMI ) χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της παχυσαρκίας και υπολογίζεται ως το πηλίκο του σωματικού βάρους, σε κιλά, δια το ύψος στο τετράγωνο.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας, ισχύουν:

6 στους 10 Έλληνες είναι υπέρβαροι

To ποσοστό των υπέρβαρων και των παχύσαρκων αυξάνεται διαρκώς στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το 2019, το 58% του πληθυσμού της Ελλάδας ήταν υπέρβαρο, ποσοστό υψηλότερο κατά 2 μονάδες σε σχέση με το 2014. Ανοδική πορεία παρουσιάζει και το ποσοστό των παχύσαρκων, φτάνοντας το 17% το 2019. Στην Ευρώπη, το ποσοστό των υπέρβαρων ήταν 52,7% το 2019 αυξημένο κατά 3 μονάδες σε σχέση με το 2014. Τα υψηλότερα ποσοστά εντοπίζονται στην Κροατία (65%), στη Μάλτα (65%) και στην Ισλανδία (62%) και τα χαμηλότερα σε Ιταλία (46%) και Γαλλία (47%).

Στην Ελλάδα, το 67% του ανδρικού πληθυσμού είναι υπέρβαρο (~3 εκ άνδρες), το ποσοστό στις γυναίκες είναι μικρότερο και ίσο με 49%. Όσον αφορά το ποσοστό των παχύσαρκων, δεν υπάρχουν διαφορές στα δύο φύλλα.

2 στους 10 άνω των 45 ετών είναι παχύσαρκοι

Οι μεγαλύτερες ηλικίες παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας και υπερβαρων. Το 72% των ατόμων άνω των 64 ετών είναι υπέρβαροι και το 21% παχύσαρκοι. Υψηλά ποσοστά παρουσιάζει και η ηλικιακή ομάδα 45-64, καθώς τα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων είναι 66% και 22% αντίστοιχα. Οι μικρότερες τιμές εντοπίζονται στην ηλικιακή ομάδα 18-24.

Στο 14% η παιδική παχυσαρκία

Η παιδική παχυσαρκία μετράται επίσης με βάση το Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα παιδί θεωρείται υπέρβαρο όταν η τυπική απόκλιση του βαρους προς το ύψος του, είναι υψηλότερο κατά 2 μονάδες από τη διάμεση τιμή που αντιστοιχεί στην ηλικιακή του ομάδα.

Το 2020, η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα ήταν 14%, αυξημένη κατά 3,2 μονάδες σε σχέση με το 2000 και υψηλότερη κατά 5,6 μονάδες από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σύμφωνα με έρευνα της διαΝΕΟσις, το 70% των παχύσαρκων παιδιών παραμένουν παχύσαρκα και ως ενήλικες ενώ έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν παθολογικές καταστάσεις που κατά κανόνα εμφανίζονται στην ενήλικη ζωή (σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση κτλ.) [4]

1 στους 4 Έλληνες καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα

Οι επιπτώσεις του αλκοόλ στην υγεία προσδιορίζονται τόσο από την ποσότητα όσο και από τη συχνότητα της κατανάλωσης του. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σωματική, κοινωνική και ψυχική συμπεριφορά ενός ατόμου [5].

Στην Ελλάδα, το 6% του συνολικού πληθυσμού καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά την ημέρα ενώ το 25,2% τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Υπάρχει ένα ποσοστό της τάξεως του 18% που δεν καταναλωνει ποτέ ή δεν έχει καταναλώσει αλκοόλ τουλάχιστον για ένα χρόνο. Στην Ευρώπη η υψηλότερη ημερήσια κατανάλωση παρατηρείται στην Πορτογαλία (20,7 %) και στην Ισπανία (13%) και η χαμηλότερη στη Λιθουανία (0,8%) και στη Λετονία (1,2%) .

Οι άνδρες πίνουν περισσότερο

Το 35,5% των ανδρών στην Ελλάδα καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, ενώ το ίδιο ποσοστό στις γυναίκες είναι μόλις 15,6%. Η διαφορά αυτή εντοπίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με τους άνδρες, ανεξαρτήτως ηλικίας, να καταναλώνουν συχνότερα αλκοόλ.

Οι ηλικιακές ομάδες 18-24 έτη και 25-34 έτη καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ. Πιο συγκεκριμένα, το 33% και το 24% αντίστοιχα των ομάδων αυτών καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Η ομάδα με τη λιγότερο συχνή κατανάλωση είναι οι άνω των 69 ετών που μόλις το 14% καταναλώνει αλκοόλ σε εβδομαδιαία βάση.

1 στους 4 Έλληνες καπνίζει καθημερινά

Σε πολλα κράτη της Ε.Ε ο αριθμός των καπνιστών είτε έχει σταθεροποιηθεί είτε έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, το κάπνισμα παραμένει ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους για την υγεία στην Ευρώπη επιβαρύνοντας σημαντικά το σύστημα υγείας [6].

Η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του 2019, έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ενήλικων καθημερινών καπνιστών (24%) μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. Από αυτούς, το 11% καπνίζει τουλάχιστον 20 τσιγάρα την ημέρα, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το υψηλότερο ποσοστό εντοπίζεται στη Βουλγαρία (29%) ενώ το μικρότερο στη Σουηδία (6%).

1 στους 3 άνδρες καπνίζει τουλάχιστον ένα τσιγάρο την ημέρα

Το 30% των ανδρών καπνίζει τουλάχιστον ένα τσιγάρο την ημέρα ενώ, το ίδιο ποσοστό στις γυναίκες είναι μόλις 18% . Η διαφορά αυτή εντοπίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με τους άνδρες ανεξαρτήτως ηλικίας να καπνίζουν περισσότερο από τις γυναίκες.

Οι ηλικιακές ομάδες 35-44 έτη και 45-64 έτη καπνίζουν περισσότερο . Πιο συγκεκριμένα, το 33% και το 30% αντίστοιχα των ομάδων αυτών καπνίζει τουλάχιστον ένα τσιγάρο την ημέρα. Η ομάδα με το μικρότερο ποσοστό είναι οι άνω των 65, καθώς μόνο το 12% είναι καθημερινοί καπνιστές.

Το κάπνισμα ευθύνεται για 26 χιλ. θανάτους το χρόνο

Σύμφωνα με το Global Burden of Disease (GBD), το οποίο ερευνά τα αίτια και τους παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό των θανάτων, το κάπνισμα ευθύνεται για το 22% των συνολικών θανάτων που καταγράφηκαν στην Ελλάδα το 2019 (26 χιλ. θάνατοι). Ο ετήσιος αριθμός των θανάτων έχει αυξηθεί κατα 24% σε σχέση με το 1990 και κατά 6% σε σχέση με το 2010. Η παχυσαρκία ευθύνεται για το 12% των συνολικών θανάτων το 2019 (13 χιλ. θάνατοι), ποσοστό αυξημένο κατά 2 μονάδες σε σχέση με το 1990. Συνολικά για το διάστημα 2010-2019, 408 χιλ. θάνατοι αποδίδονται στη παχυσαρκία, στο κάπνισμα και στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.