Εισαγωγή

Η πανδημία του COVID-19 προκάλεσε σημαντικές αλλαγές στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα. Παράλληλα με την οικονομική ανάπτυξη που έχει καταγράψει η χώρα τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται εντυπωσιακή αύξηση στις κενές θέσεις εργασίας. Ειδικότερα, μέσα σε μόλις τρία χρόνια, από το 2021 έως το 2024, ο αριθμός των κενών θέσεων έχει τετραπλασιαστεί.

Δεν έχει υπάρξει άλλη περίοδος την τελευταία δεκαετία όπου οι κενές θέσεις εργασίας να καταγράφουν τόσο υψηλά επίπεδα. Σε αυτό το λήμμα, εξετάζουμε το φαινόμενο, αναλύοντας τις κενές θέσεις και εντοπίζοντας τους κλάδους της οικονομίας που έχουν επηρεαστεί περισσότερο.

Μείωση ανεργίας, αύξηση των κενών θέσεων εργασίας

Από το 2021 και έπειτα, παρατηρείται στην Ελλάδα μια σημαντική σύσφιξη της αγοράς εργασίας. Η ανεργία μειώνεται σταθερά, ενώ οι κενές θέσεις εργασίας παρουσιάζουν αύξηση.

Αυτή η εξέλιξη υποδεικνύει μια ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας, καθώς βρίσκονται πλέον σε κοντινά επίπεδα. Μια τέτοια κατάσταση συνήθως ωφελεί τους εργαζόμενους, καθώς οι εργοδότες χρειάζονται προσωπικό και ανταγωνίζονται για να το προσελκύσουν, προσφέροντας καλύτερους μισθούς και συνθήκες εργασίας [1].

Παρόλα αυτά, η ανεργία στην Ελλάδα παραμένει υψηλή, πάνω από 10%, δηλαδή περίπου 5 μονάδες υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η αγορά εργασίας παραμένει χαλαρή, παρά τις ενδείξεις τάσης σύσφιξης τα τελευταία δύο χρόνια [2]. Διαβάστε περισσότερα για την ανεργία εδώ.

Σε ποιους τομείς εμφανίζονται κενές θέσεις εργασίας;

Οι υπηρεσίες καταγράφουν σταθερά τις περισσότερες κενές θέσεις, με κορύφωση στις 28.000 το δεύτερο τρίμηνο του 2024. Η δημόσια διοίκηση παρουσιάζει επίσης σημαντική άνοδο, φτάνοντας τις 15.200 θέσεις την ίδια περίοδο. Ο κατασκευαστικός τομέας παρουσίασε έντονη αύξηση αμέσως μετά την πανδημία, αλλά έκτοτε έχει εξισορροπηθεί. Τέλος, ο τομέας των τεχνών και της ψυχαγωγίας παραμένει σταθερός σε χαμηλότερα επίπεδα, με 2.400 καταγεγραμμένες θέσεις.

Οι θέσεις εργασίας στον τομέα των κατασκευών είναι από τις πιο δύσκολες να καλυφθούν

Αναλύοντας το ποσοστό κενών θέσεων εργασίας αντί του συνολικού αριθμού, αναδεικνύονται οι πιο δύσκολα καλυπτόμενες θέσεις, δηλαδή εκείνες που προκαλούν μεγαλύτερη σύσφιξη στην αγορά και αυξημένο ανταγωνισμό μεταξύ εργοδοτών. Μετά την πανδημία, το ποσοστό κενών θέσεων στον τομέα των κατασκευών έχει αυξηθεί σημαντικά, ξεπερνώντας το 3%, ενώ πριν την πανδημία ήταν κάτω από το 1%. Η άνοδος αυτή είναι χαρακτηριστική της γενικότερης τάσης στην ελληνική αγορά εργασίας, όπου ο μέσος όρος των κενών θέσεων φτάνει το 2,3%. Παρ’ όλα αυτά, οι τομείς των κατασκευών, των υπηρεσιών, και των τεχνών και ψυχαγωγίας συνεχίζουν να εμφανίζουν ποσοστά υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο.

Η εικόνα της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα το 2023

Ανασκοπώντας την αγορά εργασίας για ολόκληρο το 2023, και με βάση τον μέσο όρο όλων των τριμήνων, οι τομείς μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τέσσερις κατηγορίες, λαμβάνοντας υπόψη τον συνολικό αριθμό κενών θέσεων εργασίας και το ποσοστό τους σε σχέση με τις συνολικές θέσεις. Οι παράγοντες που οδηγούν στις αλλαγές στην αγορά εργασίας μπορεί να είναι αλλαγές στις προτιμήσεις των εργαζομένων, έλλειψη δεξιοτήτων, μη-ευνοϊκές συνθήκες εργασίας, ή συγκεκριμένα μέτρα κοινωνικής προστασίας (επίδομα ανεργίας, προγράμματα υποστήριξης των επιχειρήσεων, κ.τλ.) [3].

Ένας τομέας που χαρακτηρίζεται από υψηλό αριθμό κενών θέσεων εργασίας και μεγάλο ποσοστό κενών υποδηλώνει αναντιστοιχία μεταξύ των απαιτήσεων των εργοδοτών και των δεξιοτήτων των εργαζομένων. Αυτή η αναντιστοιχία μπορεί να προκύπτει είτε από έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων είτε από κακές συνθήκες εργασίας [2].

Για παράδειγμα, ο τομέας της εστίασης εμφάνισε έντονα αυτό το φαινόμενο το 2023. Παρουσίασε μεγάλο αριθμό κενών θέσεων, και υψηλό ποσοστό σε σχέση με το σύνολο. Επειδή οι απαιτούμενες δεξιότητες στον τομέα αυτό δεν είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένες, οι κακές συνθήκες εργασίας φαίνεται να αποτελούν την κύρια αιτία. Οι εργοδότες συχνά δεν προσέφεραν ανταγωνιστικές απολαβές ή φυσιολογικά ωράρια, αποτρέποντας έτσι την πλήρωση αυτών των θέσεων. Στον τομέα του εμπορίου και της λιανικής, αντίθετα, παρατηρήθηκε συνδυασμός μεγάλου αριθμού θέσεων και ευκολότερης κάλυψης, γεγονός που υποδηλώνει πιο ευνοϊκές συνθήκες εργασίας.

Στον τομέα των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων, σημειώθηκε μέτριος αριθμός κενών θέσεων, αλλά το ποσοστό αυτών ήταν αρκετά υψηλό. Αυτό πιθανότατα αντανακλά έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων που μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις αυτών των θέσεων. Στον τομέα της παροχής νερού, παρατηρήθηκε ένας συνδυασμός περιορισμένου αριθμού θέσεων εργασίας και δυσκολίας στην κάλυψή τους. Η δημόσια διοίκηση, από την άλλη, παρουσίασε σφιχτή αγορά εργασίας, με λίγες κενές θέσεις που καλύπτονταν ταχύτατα.

Τέλος, οι μικρότερης κλίμακας τομείς, όπως τα ακίνητα και η εξόρυξη, είχαν περιορισμένο αριθμό κενών θέσεων και χαμηλό ποσοστό, με μικρή συνολική επίδραση στην αγορά εργασίας της Ελλάδας το 2023.

Πως άλλαξε η αγορά εργασίας μεταξύ 2019-2023;

Παρατηρώντας τις αλλαγές στην αγορά εργασίας μεταξύ 2019-2023, διαπιστώνουμε μια μικρή μεταβολή στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Στον τομέα των καταλυμάτων και εστίασης (τουρισμός), παρατηρούμε αύξηση των ακάλυπτων θέσεων εργασίας, χωρίς όμως σημαντική αύξηση στον συνολικό αριθμό των θέσεων. Αυτό υποδηλώνει κορεσμό της προσφοράς εργασίας και δυσκολία κάλυψης των θέσεων, με τους εργαζομένους να αποχωρούν. Επίσης, η επίδραση της πανδημίας μπορεί να επηρεάζει τα δεδομένα. Παρόμοια κατάσταση παρατηρείται και στον τομέα των κατασκευών, με αύξηση των κενών θέσεων, χωρίς συνολική αύξηση θέσεων εργασίας.

Αντίθετα, στον τομέα των μεταφορών παρατηρείται ομαλή ανάπτυξη, με αύξηση του τομέα χωρίς προβλήματα στην κάλυψη των θέσεων εργασίας.

Σε τομείς όπως οι επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες, η βιομηχανία, το εμπόριο και η υγεία & κοινωνική εργασία, παρατηρείται γενικότερη αύξηση. Οι τομείς αυτοί μεγαλώνουν συνολικά και παρουσιάζουν κενές θέσεις, υποδεικνύοντας μια τάση επέκτασης. Ο τομέας των επαγγελματικών δραστηριοτήτων παραμένει με υψηλό ποσοστό κενών θέσεων, υποδεικνύοντας έλλειψη ικανοτήτων των εργαζομένων να καλύψουν τις νέες κενές θέσεις.

Στη δημόσια διοίκηση και άμυνα, οι συνολικές θέσεις εργασίας μειώνονται, χωρίς να παρατηρείται σημαντικό πρόβλημα στην κάλυψή τους. Αυτό υποδηλώνει κορεσμό στην προσφορά εργασίας, με πιθανή τάση των εργαζομένων να μετακινούνται σε άλλους τομείς της οικονομίας.

Ευχαριστούμε τον Στέφανο Τύρρο για τις διορθώσεις και τα σχόλια στο άρθρο.

Δεδομένα

Τα δεδομένα για τα γραφήματα αυτού του άρθρου προέρχονται από την Eurostat και μπορείτε να τα βρείτε ελεύθερα στο Github.